Klaar voor de start…
Collegegeld & Loting en selectie
Studie-financiering
Bindend studieadvies
Studenten-welzijn
Interna-tionalisering
Persoonlijke ontwikkeling
Medezeggen-schap
Investeringen in het hoger onderwijs
Compensatie & Stijgende rente
Stages
Finish!
De kieswijzer voor studenten!
Wat vind jíj belangrijk voor jouw studententijd? Deze website helpt je te ontdekken wat de invloed is van jouw stem op jouw studententijd. Als student kom je een aantal hobbels tegen in je studententijd. Het ISO neemt je mee langs die hobbels en laat zien wat politieke partijen voor standpunten hebben over studenten en het hoger onderwijs. De standpunten zijn gebaseerd op de verkiezingsprogramma's en de Keuzes in Kaart 2025-2028.
Start!Welk thema heeft je interesse?
De kieswijzer voor studenten!
Wat vind jíj belangrijk voor jouw studententijd? Deze website helpt je te ontdekken wat de invloed is van jouw stem op jouw studententijd. Als student kom je een aantal hobbels tegen in je studententijd. Het ISO neemt je mee langs die hobbels en laat zien wat politieke partijen voor standpunten hebben over studenten en het hoger onderwijs. De standpunten zijn gebaseerd op de verkiezingsprogramma's en de Keuzes in Kaart 2025-2028.
Welk thema heeft je interesse?
Collegegeld & Loting en selectie
Collegegeld & Loting en selectieAls je een opleiding hebt uitgekozen, moet je je daarvoor inschrijven. Niet voor elke opleiding kan dit zomaar, soms zijn er toetsingscriteria of een selectieprocedure. Dit wordt niet alleen vanuit je onderwijsinstelling bepaald, ook beleid van de overheid heeft hier veel invloed op. Zo stelt de overheid bijvoorbeeld vast aan welke regels instellingen zich moeten houden bij selectie. Daarnaast is de hoogte van het collegegeld door de overheid vastgesteld, met een aantal uitzonderingen voor speciale opleidingen. Hier vind je welke partijen plannen hebben met betrekking tot toelating, selectie en collegegeld.
VVD
Wie nominaal afstudeert en daarmee snel aan de slag kan op de arbeidsmarkt, krijgt, als het aan de VVD ligt, een kortstudeerbonus. Hbo- en wo-bachelorstudenten die nominaal afstuderen (binnen vier jaar hbo en binnen drie jaar wo) krijgen dan volgens de VVD een bonus. Zo wil de VVD nominaal afstuderen bevorderen en kunnen studenten sneller aan de slag op de arbeidsmarkt. Instellingen die hun studenten te lang over hun studie laten doen, betalen, als het aan de VVD ligt, een vertragingsbijdrage. Daarbij wil de VVD borgen dat studenten die langer de tijd nodig hebben vanwege bijvoorbeeld ziekte, topsport, ondernemerschap, bestuurlijke taken of mantelzorg, daardoor niet benadeeld worden.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 wil schakeltrajecten onderdeel maken van de normale financiering, zodat studenten het reguliere collegegeldtarief gaan betalen. De tweede studie kan dan volgens D66 worden gevolgd tegen het wettelijk, lage collegegeldtarief. Het wettelijk collegegeld voor opleidingen gericht op onderwijs, zorg en techniek wordt, als het aan D66 ligt verlaagd. D66 vindt daarnaast dat bacheloropleidingen, schakelprogramma’s, pre-masters en masteropleidingen alleen studenten mogen selecteren als er te veel aanmeldingen voor de beschikbare plekken zijn. Er komt, als het aan D66 ligt, een maximum aan de eisen die in de selectie mogen worden gesteld en de methoden van selectie moeten wetenschappelijk onderbouwd zijn.
Groenlinks/PvdA
Standpunt tot op heden onbekend.
SP
SP wil beginnen met het schrappen van het lesgeld voor mbo-studenten en daarna ook studeren op hogescholen en universiteiten gratis maken. Het is, volgens de SP, pure willekeur dat basis- en middelbaar onderwijs gratis zijn, maar mbo, hbo en universiteit niet. Als we volgens de SP een welvarend land willen blijven, moet iedereen kunnen leren.
Daarom maken we, als het aan de SP ligt, al ons onderwijs gratis en trekken we ons onderwijssysteem de 21ste eeuw in.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
PvdD wil het collegegeld fors verlagen. Het collegegeld wordt voor alle studenten hetzelfde, ongeacht leeftijd, het aantal eerder gevolgde studies of behaalde diploma's.
SGP
Standpunt tot op heden onbekend.
DENK
DENK wil alle Hbo- en wo-instellingen verplichten om hun selectie-instrumenten te toetsen op bias en ongelijkheid.
Forum voor Democratie
Forum voor Democratie wil de toelatingseisen voor universiteiten en hogescholen verhogen, zodat alleen gemotiveerde en talentvolle studenten worden toegelaten.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Het collegegeld voor studenten van buiten Europa wordt, als het aan NSC ligt, significant verhoogd, hier zijn
uitzonderingen mogelijk voor studies die van vitaal belang zijn voor Nederland.
BIJ1
BIJ1 pleit voor afschaffing collegegeld: beroepsonderwijs en universiteit worden gratis.
Volt
Volt wil beginnen met het afschaffen van het collegegeld voor opleidingen en studies die opleiden tot cruciale/vitale beroepen en sectoren, zoals ICT, techniek, bouw, onderwijs en zorg.
BBB
BBB vindt het belangrijk dat publieke middelen in het hoger onderwijs doelmatig worden ingezet. Daarom wil de BBB een hogere eigen bijdrage gaan vragen van studenten die fors uitlopen in hun studie. Door het collegegeld voor langstudeerders te verhogen, wil de BBB een tijdige afronding van opleidingen stimuleren, maken we ruimte voor investeringen in onderwijskwaliteit en verlagen we de kosten voor de belastingbetaler
Studiefinanciering
Als student heb je veel uitgaven: je moet collegegeld betalen, vaak een kamer huren en eten is ook fijn om te kunnen kopen. Het sociaal leenstelsel bestaat gelukkig niet meer sinds de invoering van de basisbeurs dit (college)jaar. Afhankelijk van het inkomen van je ouders heb je recht op een aanvullende beurs. Om verder rond te komen kun je geld lenen van de overheid. Tot slot heb je als student recht op het studentenreisproduct waarmee je of doordeweeks of in het weekend gratis kan reizen. Hier vind je hoe de partijen het stelsel er de komende jaren uit willen laten zien.
VVD
De VVD wil dat de basisbeurs voor alle studenten behouden blijft. Het wordt mogelijk om het collegegeldkrediet in één keer op te nemen, zodat je vooraf verschuldigd collegegeld in één keer kan betalen.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 verhoogt de basisbeurs met €166 euro per maand, zodat studenten beter kunnen rondkomen. Een mbo-student krijgt, als het aan D66 ligt, dezelfde aanvullende beurs als een student aan de hogeschool of universiteit.
Groenlinks/PvdA
Het mentale welzijn van jongeren staat, volgens Groenlinks-PvdA, onder druk en financiële stress is hierbij een van de oorzaken. Groenlinks-PvdA wil daarom het inkomen voor mbo-, hbo- en wo-studenten verhogen. Minderjarige mbo-studenten die niet meer thuis wonen krijgen, als het aan Groenlinks-PvdA ligt, ook een basisbeurs. Er komt, als het aan Groenlinks-PvdA ligt, meer maatwerk voor starters bij het aanvragen van een hypotheek in geval van een studieschuld.
SP
SP wil dat iedere student een hogere basisbeurs krijgt, zodat studeren geen schuldenval meer is. Het leenstelsel wil de SP definitief afschaffen.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
De basisbeurs is, volgens Partij voor de Dieren, veel te laag om zonder druk te kunnen studeren. Daarom wil Partij voor de Dieren de basisbeurs naar minimaal 500 euro per maand voor uitwonende studenten en 130 euro per maand voor thuiswonende studenten verhogen. De ov-kaart voor studenten (mbo, hbo en universiteit) wordt omgezet in een gift en blijft geldig zolang de student studeert. Verlenging na deze periode vereist een actieve handeling, om vermijdbare kosten te voorkomen.
SGP
Standpunt tot op heden onbekend.
DENK
DENK wil de basisbeurs verhogen en de inkomensgrenzen voor de aanvullende beurs verruimen, zodat meer studenten hiervoorin aanmerking komen.
Forum voor Democratie
Forum voor Democratie wil de basisbeurs verhogen en indexeren deze met de inflatie, zodat studeren weer betaalbaar wordt. Daarnaast wil Forum voor Democratie de studenten-OV-kaart zowel doordeweeks als in het weekend geldig maken, zodat studenten zich vrij kunnen verplaatsen.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
NSC wil de toegankelijkheid van het hoger onderwijs waarborgen en blijft daarom voorstander van de basisbeurs.
BIJ1
BIJ1 wil de basisbeurs fors verhogen naar een leefbaar niveau, voor inwonende en uitwonende studenten.
Volt
Zolang de plannen voor een basisinkomen nog niet zijn ingevoerd, wil Volt de basisbeurs conform het voorstel van het SER Jongerenplatform verhogen, inclusief inflatiecorrectie. De aanvullende beurs wordt, als het aan Volt ligt, inkomensafhankelijk en het recht op de beurs neemt evenredig af met de mogelijkheid van ouders om financieel bij te dragen.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Bindend studieadvies
Het Bindend studieadvies (BSA) is een bepaald aantal studiepunten dat je in je eerste jaar moet halen. Wanneer je die studiepunten niet haalt, moet je met de opleiding stoppen. Iedere instelling bepaalt in grote mate zelf de regels rondom het BSA. Zo kan een instelling bepalen hoe hoog de studiepuntennorm moet zijn waaraan je als student moet voldoen. Daarnaast kan de overheid ook regels maken rondom het BSA. Op deze pagina vind je welke partijen plannen hebben voor het BSA.
VVD
VVD vindt dat onderwijsinstellingen zelf een geschikt bindend studieadvies mogen blijven kiezen. Hierdoor voorkomen we, volgens de VVD, uitval en stimuleren we studiesucces.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 wil het bindend studieadvies (BSA) passender en effectiever maken. In de huidige vorm zorgt het BSA, volgens D66, vaak voor onnodige stress en helpt het studenten niet altijd vooruit. Daarom krijgen, als het aan D66 ligt, onderwijsinstellingen de mogelijkheid om samen met de medezeggenschap een passend BSA te formuleren, per opleiding.
Groenlinks/PvdA
Het begin van de studie is al moeilijk genoeg, aldus Groenlink-PvdA. Om de stapvan het voortgezet onderwijs naar het vervolgonderwijs makkelijker te maken, schaffen we het wettelijke Bindend Studie Advies af. In plaats daarvan komt er een mogelijkheid voor onderwijsinstellingen om een niet-bindend studieadvies te geven.
SP
Standpunt tot op heden onbekend.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
PvdD pleit voor het afschaffen van het bindend studieadvies. In plaats daarvan krijgen studenten voortaan een persoonlijke en onderbouwde terugkoppeling.
SGP
Standpunt tot op heden onbekend.
DENK
Standpunt tot op heden onbekend.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Standpunt tot op heden onbekend.
BIJ1
Standpunt tot op heden onbekend.
Volt
Volt vindt dat een bindend studieadvies (BSA) bijdraagt aan de toenemende prestatiedruk voor studenten. Dit terwijl, volgens Volt, het mentale welzijn van deze groep al erg laag is. Volt wil daarom het bindend studieadvies omzetten in een niet-bindend studieadvies: aan het eind van het eerste jaar krijgen studenten een studieadvies van hun onderwijsinstelling, waarna ze zelf de keuze maken om al dan niet door te gaan.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Studentenwelzijn
Ze zeggen wel eens dat studeren de leukste tijd van je leven is, maar dat is het natuurlijk niet altijd. Het kan ook voorkomen dat je tijdens je studie veel druk en stress ervaart, of door persoonlijke omstandigheden tegen dingen aanloopt in je studie. Op studentenwelzijn wordt op verschillende manieren ingespeeld. Zo is er in het hoger onderwijs financiële ondersteuning voor studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging oplopen (het profileringsfonds), en is er op je onderwijsinstelling ondersteunend personeel aanwezig die je kunnen helpen. Hier vind je welke partijen plannen hebben met betrekking tot het studentenwelzijn.
VVD
Standpunt tot op heden onbekend.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 wil investeren in studentpsychologen, en onderwijsinstellingen verplichten om een zorgplicht in te stellen. Zij
moeten, als het aan D66 ligt, studenten die dat nodig hebben ondersteuning en begeleiding bieden. Ook bieden
ze, volgens D66, loopbaanoriëntatie en –begeleiding, zodat studenten beter voorbereid zijn op hun toekomst.
Groenlinks/PvdA
Standpunt tot op heden onbekend.
SP
Standpunt tot op heden onbekend.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
PvdD wil dat iedere student directe en laagdrempelige toegang krijgt tot een studieadviseur, studentdecaan en vertrouwenspersoon. Er komt een jaarlijkse meting naar het studentenwelzijn in het kader van preventie, vroegsignalering en taboedoorbreking. Het aanbod van studentpsychologen wordt verruimd, zodat studenten op een redelijke termijn hulp kunnen inroepen.
SGP
SGP vindt dat studiepunten en studentenwelzijn allebei aandacht verdienen. Er komt, als het aan de SGP ligt, een actieplan voor ondersteuning van studerende moeders en andere mantelzorgers.
DENK
Standpunt tot op heden onbekend.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Standpunt tot op heden onbekend.
BIJ1
Standpunt tot op heden onbekend.
Volt
Volt vindt dat de monitoring van het welzijn onder internationale studenten verbeterd moet worden, onder andere op het gebied van huisvesting, mentale gezondheid en sociaaleconomische omstandigheden.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Internationalisering
Je komt steeds vaker internationale studenten tegen op je instelling. De afgelopen tijd zijn meer studies Engelstalig geworden waardoor er ook meer internationale studenten in Nederland onderwijs kunnen volgen. Hier vind je welke plannen partijen hebben met betrekking tot internationalisering in het hoger onderwijs.
VVD
VVD vindt internationaal talent is belangrijk voor onze kenniseconomie, zeker in sectoren met een arbeidsmarkttekort. Maar volgens de VVD, kunnen het aantal internationale studenten niet ongericht groeien. Daarom moeten we, als het aan de VVD ligt, dat beperken tot studenten, wetenschappers en kenniswerkers in vakgebieden waar we een tekort hebben en die we hard nodig hebben zoals technologie, bètawetenschappen, AI en wiskunde. Om het talent aan te trekken dat we, volgens de VVD, nodig hebben, stellen we een Internationale Talentstrategie op. De VVD wil het aantal internationale studenten in andere sectoren beperken met inachtneming van de onderscheidende profielen van de universiteiten en hogescholen. Wel blijft er ruimte voor internationaal talent in regio’s waar dat van cruciaal belang is voor regionale economie. Door een nauwe samenwerking met het bedrijfsleven te stimuleren en de aansluiting op de
arbeidsmarkt te verbeteren, willen we internationaal talent in Nederland houden.
PVV
De PVV wil bacheloropleidingen volledig in het Nederlands en maximale beperking van het aantal buitenlandse studenten.
CDA
CDA vindt dat de behoefte aan internationale studenten verschilt per regio en per opleiding. In sommige regio’s zijn, volgens het CDA, internationale studenten nodig om een opleiding in stand te houden, in andere regio’s is er een hoge druk op maatschappelijke voorzieningen, huisvesting en studentengemeenschappen. CDA wil, samen met het onderwijsveld, een visie op aantallen internationale studenten per regio, op bekostiging en op betekenis voor
regionale ecosystemen ontwikkelen. Daarnaast wil het CDA afspraken maken met het onderwijsveld en werkgevers over het aantal studenten dat in Nederland na hun studie blijft werken en een verplichte cursus Nederlands onderdeel maken van de propedeuse.
D66
D66 vindt internationalisering in het onderwijs waardevol, het helpt studenten de wereld te begrijpen. Verschillende culturen en achtergronden maken gesprekken en debatten rijker, wat volgens D66 hoort bij goed onderwijs. Daarom wil D66 dat onderwijsinstellingen de ruimte hebben om zelf te bepalen hoe zij met internationalisering omgaan. Wel moeten zij blijven zorgen voor huisvesting en een fijne leefomgeving.
Groenlinks/PvdA
Groenlinks-PvdA wil de voorstellen vanuit de hogescholen en universiteiten om beter te sturen op de internationalisering van het onderwijsaanbod steunen. Stabiele en toereikende bekostiging vanuit de overheid is hierbij van groot belang zodat er minder prikkels komen om onderling te concurreren.
SP
De SP vindt samenwerken over grenzen heen cruciaal voor nieuwe inzichten, innovatie en vooruitgang. Maar wat nu gebeurt, is volgens de SP iets anders: onderwijsinstellingen werven internationale studenten niet om de wetenschap te verrijken, maar omdat het geld oplevert. Overvolle collegezalen en Engelse opleidingen zijn, volgens de SP, voor veel universiteiten en hogescholen een verdienmodel geworden en dat gaat ten koste van de toegankelijkheid en kwaliteit van het onderwijs. De SP wil stoppen met deze doorgeschoten marktlogica. Onderwijs is volgens de SP geen exportproduct, maar een publieke taak. De SP wil ervoor zorgen dat instellingen niet langer afhankelijk zijn van internationale werving om financieel rond te komen en tegelijk de instroom beter in balans brengen en blijft elke opleiding volledig in het Nederlands te volgen.
ChristenUnie
De Christenunie vindt dat het opleiden van Nederlandse studenten de kerntaak vormt van Nederlandse universiteiten; daarom zet de Christenunie in op vermindering van het aantal studiemigranten. Nederland verwelkomt talent uit het buitenland, maar is, volgens de Christenunie geen (bekostigde) opleidingsplaats voor iedere student die zich meldt. Dit legt, volgens de Christenunie in sommige steden een te grote druk op beschikbare voorzieningen. Het aanbieden
van Nederlandstalig bacheloronderwijs is voor de Christenunie het uitgangspunt. Om (top)sectoren van internationaal
talent te kunnen voorzien, wil de Christenunie in lijn met de inzet van Universiteiten van Nederland (UNL) een landelijke afweging maken welke studies en bijpassende studiemigratie daarvoor verantwoord en nodig zijn. Hierover wil de Christenunie in internationaal verband nieuwe afspraken maken en het financieringsmodel aanpassen om te voorkomen dat internationale studenten nodig zijn voor het voortbestaan van studies of instellingen.
Partij voor de Dieren
Het aantal buitenlandse studenten dat wordt aangetrokken moet, volgens Partij voor de Dieren, worden afgestemd op beschikbare huisvesting voor studenten en het borgen van de onderwijskwaliteit. Tegelijkertijd staat het, volgens de Partij voor de Dieren, belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen in de weg als Nederlandse universiteiten hun positie binnen de internationale wetenschap verliezen en internationaal georiënteerde opleidingen hun deuren moeten sluiten. De overheid maakt in samenwerking met universiteiten en hogescholen verantwoord beleid omtrent buitenlandse studenten en Engelstalig onderwijs.
SGP
De SGP wil de Nederlandse taal versterken als voertaal in het hoger onderwijs, zeker in de bacheloropleiding. De gezamenlijke inzet van instellingen om hun Engelstalige opleidingen kritisch door te lichten en waar gepast om te zetten in Nederlandse opleidingen wordt verder versterkt door bestuurlijke afspraken met de minister, als het aan de SGP ligt. Daarnaast wil de SGP strengere normen voor beheersing van het Nederlands door buitenlandse studenten en docenten instellen.
DENK
Standpunt tot op heden onbekend.
Forum voor Democratie
Forum voor Democratie wil het Nederlands als hoofdtaal in het wetenschappelijk onderwijs instellen, zodat studenten zich allereerst in hun eigen taal op hoog niveau leren uitdrukken. Daarnaast wil Forum voor Democratie het aantal internationale studenten beperken en stoppen met actief werven, zodat Nederlandse studenten voorrang krijgen.
JA21
JA21 wil minder instroom van buitenlandse studenten en voorrang bij inschrijving en huisvesting van Nederlandse studenten. Daarnaast wil JA21 dat het Nederlands weer centraal staat als de taal waarin in het onderwijs wordt gegeven op universiteit en hogeschool (uitzonderingen daargelaten).
NSC
NSC wil dat opleidingen voortaan in beginsel weer worden aangeboden in de Nederlandse taal, gerichte
uitzonderingen zijn mogelijk in de masterfase en voor bepaalde tekortenstudies. Maar, NSC wil wel dat ook bij die
uitzonderingen Nederlands een stevige plek in het curriculum krijgt. Universiteiten en hogescholen krijgen, als het aan de NSC ligt, de opdracht om structureel voldoende capaciteit te organiseren voor gratis taallessen Nederlands voor internationale studenten. Deze taallessen moeten toegankelijk zijn voor alle studenten die actief willen deelnemen aan de Nederlandse samenleving. NSC wil af van de doorgeslagen behoefte van onderwijsinstellingen om zoveel mogelijk (internationale) studenten aan te trekken. Volgens NSC moet er streng toezicht gehouden worden op het terugdringen van het gebruik van Engels in opleidingen. Als deze omslag te langzaam verloopt, moet volgens NSC de overheid ingrijpen, bijvoorbeeld door de invoering van een taaltoets of aanpassing in de bekostiging. Het Nederlands moet weer de voertaal zijn in het hoger onderwijs. Om de meerwaarde van internationale studenten voor de Nederlandse samenleving en arbeidsmarkt te waarborgen, wil NSC een ‘stay-rate garantie’ invoeren. Dit betekent dat het aantal internationale studenten dat een studieprogramma of onderwijsinstelling mag aannemen, gedeeltelijk afhankelijk
wordt van hun verblijfspercentage in Nederland na afstuderen. Universiteiten en hogescholen moeten streven naar een minimale ‘stay-rate’ van 50% na vijf jaar als het aan de NSC ligt.
BIJ1
BIJ1 wil wetten om internationale studenten uit het hoger onderwijs te weren schrappen, ze kijken binnen hoger onderwijsinstellingen naar duurzame en rechtvaardige manieren om internationalisering binnen het onderwijs te
balanceren. Zonder dat dit alleen te kosten gaat van internationale studenten en medewerkers. Dit kan, als het aan BIJ1 ligt, via systemen als loting.
Volt
Europees burgerschap wordt, als het aan Volt ligt, in ons burgerschapsonderwijs centraal gesteld. Zo wil Volt van jongs af aan een Europese identiteit bevorderen en Europese waarden als vrijheid, gelijkheid, democratie, rechtsstaat en mensenrechten.
BBB
BBB wil de toegankelijkheid voor internationale studenten per onderwijsinstelling bekijken. Het belang voor de regio en het bestaan van deze onderwijsinstellingen moet volgens BBB leidend zijn, ze zien meer in een uitbreiding van ‘numerus fixus’ en zeker niets in de ‘toets anderstalig onderwijs’. BBB wil grensoverschrijdende samenwerkingen tussen onderwijsinstellingen stimuleren. Hoewel Engels belangrijk is in internationale samenwerking, blijft, als het aan de BBB ligt, Nederlands de voertaal die actief wordt beschermd. Alle academische disciplines bieden Nederlandstalig onderwijs aan op universiteiten en hogescholen. Gebruik van Engels is toegestaan wanneer dit voor de betreffende studie onontkoombaar is.
Persoonlijke ontwikkeling
Je studententijd is bij uitstek een tijd om je persoonlijk te ontwikkelen. Dat kan op verschillende manieren. Voor de ene student betekent dat zonder vertraging afstuderen, terwijl andere studenten meer tijd nodig hebben vanwege bijvoorbeeld mantelzorg, een bestuursjaar of vrijwilligerswerk. Die laatste groep zou misschien flexibeler willen studeren. Hier vind je welke partijen plannen hebben met betrekking tot de persoonlijke ontwikkeling van studenten.
VVD
Standpunt tot op heden onbekend.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
CDA vindt dat financiering per studiepunt de druk verlaagt om naast je studie actief te zijn. Dit kan volgens het CDA behulpzaam zijn voor studenten die bijvoorbeeld ook mantelzorger zijn, een bestuursjaar doen of topsporter zijn.
D66
D66 wil flexstuderen mogelijk maken door studenten de mogelijkheid te geven te betalen per studiepunt. D66 wil daarnaast dat iedereen de kans krijgt om een tweede studie, tegen het wettelijk, lage collegegeldtarief te volgen. Als het aan D66 ligt, krijgt elke student - ongeacht richting of niveau - de mogelijkheid om minimaal één stage of semester in het buitenland te volgen.
Groenlinks/PvdA
Standpunt tot op heden onbekend.
SP
Standpunt tot op heden onbekend.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
Partij voor de Dieren vindt dat flexstuderen het voor studenten gemakkelijker maakt hun studie een jaar te combineren met een bestuursfunctie of medezeggenschapsraad, mantelzorg of ander maatschappelijk werk, zonder dat jaar het volledige bedrag aan collegegeld kwijt te zijn. Bij de inrichting van flexstuderen staat het belang van studenten voorop volgens PvdD. PvdD wil ook dat iedere student een studentbegeleider toegewezen krijgt met wie op regelmatige basis studieresultaten worden besproken. Daarnaast komen er mogelijkheden voor het verzamelen van studiepunten met vrijwilligerswerk. Tot slot wil PvdD onderzoeken op welke manier er een ontwikkelbudget voor iedere Nederlander beschikbaar kan worden gesteld.
SGP
De SGP wil dat collegegeldvrij studeren bij iedere instelling beter wordt gefaciliteerd om deelname aan het studentenleven en een bijdrage aan de medezeggenschap te ondersteunen.
DENK
Standpunt tot op heden onbekend.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Standpunt tot op heden onbekend.
BIJ1
Standpunt tot op heden onbekend.
Volt
Volt wil het verenigingsleven stevig verankeren in al het hoger onderwijs, door bijvoorbeeld studiepunten of bestuursbeurzen. In heel Nederland zijn er maar twee studieverenigingen in het MBO, maar in het HBO en WO honderden.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Medezeggenschap
Als student kun je via de medezeggenschap meepraten over beslissingen binnen je instelling. Het gaat hier bijvoorbeeld om de begroting van de instelling, regels rondom examens of om hoeveel studieplekken er moeten zijn. Meepraten kan via medezeggenschapsraden: die bestaan voor de hele instelling, maar ook voor opleidingen of faculteiten/opleidingsclusters. Hier vind je welke partijen plannen hebben voor de medezeggenschap.
VVD
Standpunt tot op heden onbekend.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 wil sterkere medezeggenschap van studenten en docenten. Daarom komen er, als het aan D66 ligt, landelijk
betere regels voor vergoedingen, faciliteiten en voorwaarden.
Groenlinks/PvdA
Groenlinks-PvdA wil duidelijke richtlijnen opstellen voor onderwijsinstellingen, van mbo tot universiteit, over hoe zij medezeggenschap actief moeten faciliteren. Groenlinks-PvdA wil de bevoegdheden van medezeggenschapsraden en opleidingscommissies uitbreiden en scherpen de verantwoordingsplichten van besturen aan.
SP
De SP wil maximale inspraak van studenten en (onderwijs)medewerkers. Dat kan, volgens de SP, met een meer democratisch bestuursmodel: kleinschalige instellingen met een dienstbare schoolleiding. Falende bestuurders in het onderwijs kunnen bij wanbestuur worden weggestuurd door de medezeggenschapsraad. De SP wil werk maken van een democratische universiteit, waar studenten en (onderwijs)medewerkers meer te zeggen krijgen over het onderwijs.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
De PvdD wil dat scholen en universiteiten verder worden gedemocratiseerd: studenten en docenten krijgen meer invloed. Bestuurders worden gekozen, in plaats van benoemd door de minister.
SGP
De SGP wil collegegeldvrij studeren bij iedere instelling beter faciliteren om deelname aan het studentenleven en een bijdrage aan de medezeggenschap te ondersteunen.
DENK
Standpunt tot op heden onbekend.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Standpunt tot op heden onbekend.
BIJ1
BIJ1 wil dat besturen en raden van toezicht van hogescholen en universiteiten democratisch worden verkozen, bijvoorbeeld met een "academische senaat" als bestuursmodel. Elke instelling krijgt, als het aan BIJ1 ligt, een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.
Volt
Standpunt tot op heden onbekend.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Investeringen in het hoger onderwijs
Hogescholen en universiteiten krijgen van de regering geld om onderwijs te kunnen geven en onderzoek uit te kunnen voeren. Het bedrag per student is in de afgelopen jaren afgenomen, waardoor er een grote behoefte is aan structureel hogere bekostiging en meer investeringen in het hoger onderwijs. Hieronder vind je de plannen van verschillende partijen over investeringen in het hoger onderwijs.
VVD
De VVD wil capaciteitsbekostiging invoeren zodat instellingen minder concurreren op studentaantallen. De VVD wil ook dat de overheid blijft streven naar de Lissabondoelstelling om 3% van het BBP te investeren in onderzoek en ontwikkeling.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
CDA wil dat Nederland voldoet aan de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het bbp te investeren in onderzoek en innovatie (R&D), waarvan 1 procent door de overheid en 2 procent privaat. Daarvoor wil CDA in wetenschappelijk en toegepast onderzoek investeren.
D66
D66 wil dat Nederland weer koploper wordt in onderzoek en innovatie. Daarom draaien wil D66 eerdere bezuinigingen terug én juist extra investeren in de wetenschap. Een groot deel van dit geld gaat direct naar universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen. Zo krijgen zij de ruimte voor het onderzoek dat nodig is.
Groenlinks/PvdA
Groenlinks-PvdA vindt dat na jaren van afbraakbeleid er weer ruimte moet komen voor onderzoek en innovatie. Ze willen fors investeren in wetenschappelijk onderzoek en werken toe naar de Lissabon-doelstelling om 3 procent van het nationaal inkomen aan onderzoek en innovatie te besteden. Hierbij is regionale samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en het mbo van groot belang, volgens Groenlinks-PvdA. De financiering van het onderwijs op universiteiten en hogescholen wordt minder afhankelijk van het aantal uitgereikte diploma’s en Groenlinks-PvdA wil dat er meer zekerheid en stabiliteit in financiering komt, zodat universiteiten en hogescholen sneller vaste contracten kunnen aanbieden.
SP
SP vindt dat de grootste doorbraken vaak uit onverwachte hoek komen, technologieën zoals het internet, gps of nieuwe geneesmiddelen zijn niet ontstaan uit commerciële winstdoelen, maar uit langdurig publiek gefinancierd onderzoek. Vaak zonder dat op voorhand duidelijk was waar het toe zou leiden. Juist daarom is het volgens de SP zo belangrijk dat wetenschappers de ruimte krijgen om vrij en nieuwsgierig te werken. SP wil fors investeren in fundamenteel en onafhankelijk onderzoek, niet alles hoeft direct toepasbaar of rendabel te zijn. Wat volgens de SP telt, is het vertrouwen in de maatschappelijke waarde van kennis. Want alleen als onderzoekers zich niet voortdurend hoeven te bewijzen tegenover de markt, kunnen ze echte vernieuwing tot stand brengen. SP wil stoppen met kortetermijndenken
en concurrentiedwang binnen de wetenschap. Jonge onderzoekers krijgen ruimte en zekerheid. De kwaliteit van onderzoek staat daar bij de SP weer voorop, niet de naam of het netwerk van de aanvrager.
ChristenUnie
De Christenunie vindt dat het hoger onderwijs een belangrijke rol speelt in innovatie en beleidsontwikkeling. Studentenaantallen dalen echter komende jaren en de kosten nemen toe. Een beter en rechtvaardiger systeem om instellingen in het hoger onderwijs te financieren is daarom volgens de Christenunie nodig. In de nieuwe bekostiging worden studentenaantallen minder belangrijk, de vaste voet van instellingen groter en de variabele voet kleiner. Overheadkosten worden verminderd, zodat er meer ruimte is voor onderwijs en onderzoek. Er is in het bijzonder aandacht voor startende academici, bijvoorbeeld via vaste contracten.
Partij voor de Dieren
De PvdD wil dat de overheid extra geld investeert in fundamenteel onderzoek.
SGP
De SGP wil dat voor de reguliere taken van scholen alleen nog structurele bekostiging
verstrekt via de lumpsum zodat scholen maximale zekerheid krijgen voor het voeren van stabiel personeelsbeleid. Daarnaast wordt, als het aan de SGP ligt, de eerste geldstroom van instellingen versterkt. Het is, volgens de SGP, onwenselijk dat de Rijksoverheid door instrumenten zoals capaciteitsbekostiging nog meer invloed krijgt op het opleidingen-aanbod en de verdeling van studenten.
DENK
DENK wil de bezuinigingen terugdraaien, om zo ruimte te maken om in het onderwijs te investeren.
Forum voor Democratie
Forum voor Democratie wil stoppen met financieren per diploma, zodat universiteiten en hogescholen weer op kwaliteit focussen - niet op kwantiteit.
JA21
JA21 wil een financieringsmodel op basis van kwaliteit, relevantie en maatschappelijke impact i.p.v. op basis
van het aantal studenten. Daarnaast wil JA21 de bezuinigingen ongedaanmaken op het wetenschappelijk onderwijs van €500 miljoen.
NSC
NSC wil dat de onderwijsfinanciering stabieler wordt, ook bij demografische krimp. Het huidige model maakt, volgens de NSC, van het hoger onderwijs een diplomafabriek, gericht op zoveel mogelijk (buitenlandse) studenten.
BIJ1
BIJ1 wil de bezuinigingen op het onderwijs terugdraaien, volgens BIJ1 is onderwijs een investering in de toekomst. Daarnaast wil BIJ1 “Outputfinanciering” afschaffen, het geldbedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen hangt niet langer af van het deel afgestudeerden
Volt
Volt pleit voor het afbouwen van prestatiebekostiging en voor het hervormen van internationale studentenwerving. Onderwijsinstellingen mogen zich profileren op inhoud en maatschappelijke bijdrage, maar hoeven niet langer met marketingbudgetten op zoek naar zo veel mogelijk inschrijvingen. Volt stimuleert bekostiging op basis van publieke waarden zoals toegankelijkheid, kleinschaligheid, kwaliteit van begeleiding, onderzoeksethiek en regionale samenwerking.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Compensatie & Stijgende rente
De huren stijgen, de boodschappen worden duurder en het collegegeld blijft toenemen. Dat terwijl de basisbeurs voor uitwonende studenten na dit collegejaar weer flink daalt. Nu heb je onlangs te te horen gekregen dat je 5 keer zoveel rente moet gaan betalen na het afstuderen. En niet te vergeten, waar blijft die compensatie voor de zogenoemde 'pechgeneratie'? Op deze pagina vind je welke partijen zich uitspreken over de compensatie en de stijgende rente.
VVD
Standpunt tot op heden onbekend.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Standpunt tot op heden onbekend.
D66
D66 wil de rente op de studieschulden vastzetten op maximaal 2,5%. Zo hoeven studenten hun werkende leven niet te beginnen met een hoge rekening. D66 wil de ‘pechgeneratie’ geen rente laten betalen over hun studieschuld
Groenlinks/PvdA
Dit jaar is de overheid begonnen met het uitkeren van compensatie voor de leenstelselgeneratie. Groenlinks-PvdA vindt deze uitgekeerde compensatie nog niet voldoende en blijft daarom inzetten voor een hogere tegemoetkoming.
SP
De SP wil dat de generatie die onder het leenstelsel viel een ruimhartige compensatie krijgt en dat de rente op studieleningen permanent op 0% wordt gezet.
ChristenUnie
Standpunt tot op heden onbekend.
Partij voor de Dieren
De compensatieregling voor voor de ‘pechgeneratie’, de leenstelsel-studenten, wordt fors verruimd. De financiële positie van deze studenten wordt gelijk aan de studenten uit het huidige stelsel. De rente op studieschulden gaat structureel naar 0%
SGP
Standpunt tot op heden onbekend.
DENK
DENK wil de rente op studieschulden afschaffen en terug naar nul procent brengen. Daarnaast wil DENK een volledige compensatie voor de pechgeneratie.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
Standpunt tot op heden onbekend.
BIJ1
BIJ1 wil de studieschulden van de ‘pechgeneratie’ kwijtschelden.
Volt
Volt pleit voor verkenning van de mogelijkheden voor invoering van een renteplafond van 2,5% op studieleningen. Volt vindt dat met de huidige stijging van de rentestanden en de ontoereikende basisbeurs studeren op termijn onbetaalbaar dreigt te worden voor grote groepen jongeren. Daarnaast wil Volt zich hard maken voor een rechtvaardige compensatie van de pechgeneratie door de rente op hun studieschuld terug te brengen naar 0% en zo de financiële druk op die jongeren te verlichten.
BBB
BBB wil bekijken of het mogelijk is om een plafond in te stellen voor de studieschuld van de pechgeneratie en algemeen ervoor zorgen dat studieschuld niet wordt meegenomen bij een hypotheekaanvraag.
Stages
Tijdens je studie zal je vast wel een keer stagelopen, waarbij je wellicht tegen wat flinke 'hobbels' aanloopt. Een aantal cijfers op een rijtje: bijna de helft van alle studenten in het hoger onderwijs ontvangt geen stagevergoeding, terwijl 1 op de 5 studenten te veel verantwoordelijkheden krijgt en ruim 1 op de 4 studenten het gevoel heeft te worden ingezet als 'goedkope werknemer'. Op deze pagina vind je welke partijen zich uitspreken over stages in het hoger onderwijs.
VVD
Standpunt tot op heden onbekend.
PVV
Standpunt tot op heden onbekend.
CDA
Het CDA wil een wettelijke stagevergoeding invoeren voor stages in het mbo en hoger onderwijs.
D66
D66 wil een eerlijke stagevergoeding voor elke student. Ze pleiten daarom voor een wettelijke minimum stagevergoeding die betaald wordt door de werkgevers. D66 vindt dat er geen verschil mag bestaan tussen stages in het mbo, hbo en wo. Daarnaast accepteert D66 geen stagediscriminatie en voert daarom een geen-pardon beleid. Elke onderwijsinstelling krijgt, als het aan D66 ligt, een meldpunt voor stagediscriminatie.
Groenlinks/PvdA
Groenlinks-PvdA vindt dat stagiairs ongeacht hun opleidingsniveau een eerlijke stagevergoeding van 750 euro per maand bij fulltime
dienstverband verdienen. Ze willen de rechten verduidelijken zodat stagiairs niet tussen onderwijs- en arbeidswetgeving in vallen. Groenlinks-PvdA vindt dat er harder moet worden opgetreden tegen stagediscriminatie, stagebedrijven die discrimineren verliezen hun erkenning. Als het aan Groenlinks-PvdA ligt, wordt er op onderwijsinstellingen verplicht gewerkt met stagematching, waar studenten een stageplek krijgen toegewezen.
SP
SP vindt dat iedere jongere het verdient om een stageplek te hebben, om écht een vak te leren, niet om uitgebuit
te worden als goedkope arbeidskracht. De SP wil werken aan kleinschalige vakscholen en meer stageplaatsen samen met
het bedrijfsleven. Als het aan de SP ligt, krijgen stagiairs voortaan een minimale stagevergoeding, zodat zij geen schulden hoeven te maken, kleine ondernemers die dit niet kunnen betalen krijgen hierbij steun.
ChristenUnie
Christenunie vindt dat de samenwerking tussen mboinstellingen en werkgevers moet worden versterkt, zodat
elke jongere verzekerd is van een kwalitatief goede stageplaats, inclusief stagevergoeding.
Partij voor de Dieren
Partij voor de Dieren wil dat de overheid daadkrachtig optreedt tegen alle vormen van discriminatie op basis van (vermeende) afkomst, etniciteit, seksuele geaardheid, gender, religie of levensovertuiging, handicap, leeftijd of politieke overtuiging. Dit geldt ook voor discriminatie bij sollicitaties en stages. Als het aan de Partij voor de Dieren ligt, worden werkgevers verplicht een stagevergoeding te betalen aan hun stagiairs van minimaal 500 euro per maand bij een stage in voltijd en naar rato bij deeltijd. Dit geldt voor zowel mbo-, hbo-, als wo-studenten.
SGP
SGP vindt dat de minister meer regie neemt als het gaat om zaken zoals de arbeidsvoorwaarden en stagevergoedingen. Alle studenten verdienen een fatsoenlijke stagevergoeding
DENK
DENK vindt dat er een wettelijk recht komt op een passende stagevergoeding, studenten krijgen recht op 750 euro bij een fulltime stage. Volgens DENK moet de stageplek worden geregeld via een landelijke stagegarantie. DENK wil stagediscriminatie hard aanpakken met mystery-guest onderzoeken, sancties voor bedrijven en naming & shaming bij bewezen discriminatie.
Forum voor Democratie
Standpunt tot op heden onbekend.
JA21
Standpunt tot op heden onbekend.
NSC
NSC wil een verplichte belastingvrije stagevergoeding invoeren voor mbo-, hbo- en wo- studenten die € 450
per maand bedraagt. Volgens NSC is dit ook het minimum voor een fulltime stage. Volgens NSC geldt deze vergoeding voor stages van ten minste 6 weken. NSC wil mkb’ers of non-profit organisaties zoals stichtingen en verenigingen
met een klein budget hiervoor ondersteuning laten aanvragen.
BIJ1
BIJ1 wil een verplichte stagevergoeding voor studenten van alle onderwijsniveaus, stagiairs verdienen minimaal een minimum loon voor de gewerkte uren. BIJ1 wil bedrijven die discrimineren in hun selectie voor stagiairs boetes opleggen en uitsluiten van overheidsopdrachten en subsidies.
Volt
Volt wil een minimale stagevergoeding van 550 euro voor fulltime stages van zowel mbo-,
hbo- als wo-opleidingen verplichten, een fulltime stage moet gelijkwaardig beloond worden. Studenten die
fulltime stage lopen kunnen daarnaast, volgens Volt, niet nog een bijbaantje hebben, op deze manier hoeft er niet
onnodig veel geleend te worden door studenten.
BBB
Standpunt tot op heden onbekend.
Je hebt het gehaald!
Succes met het maken van je keuze! Als je vragen hebt kun je altijd bij ons of de politieke partijen terecht. Alle teksten zijn onze interpretatie van de gepubliceerde verkiezingsprogramma's en de Keuzes in Kaart 2025-2028. Deze site is een levend document, wijzigingen zullen worden bijgehouden.
Volg je ons al op social media?
Mijn politieke voorkeur